Opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych (PCC) podlega tylko pożyczka udzielona w ramach nieprofesjonalnego obrotu. Udzielenie pożyczki przez przedsiębiorcę może być uznane za wykonywanie usług finansowych, które podlegają opodatkowaniu VAT, a nie PCC.
Przedmiotem opodatkowania PCC są m.in.: umowy pożyczki pieniędzy lub rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, zmiany umów pożyczki, jeżeli powodują podwyższenie podstawy opodatkowania PCC, orzeczenia sądów, w tym też polubownych i ugody, jeśli wywołują one takie same skutki prawne, jak umowa pożyczki lub jej zmiana. Podatkowi podlegają te umowy pożyczki, których przedmiot:
1. znajduje się na terytorium Polski (bez względu na miejsce zawarcia umowy, obywatelstwo czy miejsce zamieszkania stron umowy) lub
2. znajduje się za granicą, jeśli pożyczkobiorca ma miejsce zamieszkania lub siedzibę w Polsce i umowa pożyczki została zawarta na terytorium RP.
Opodatkowaniu PCC nie podlegają umowy pożyczki w sprawach:
- ulg określonych w przepisach szczególnych dla żołnierzy niezawodowych i osób odbywających służbę zastępczą oraz ich rodzin, a także uprawnień osób
- alimentacyjnych, opieki, kurateli i przysposobienia, ubezpieczenia społecznego, ubezpieczenia zdrowotnego, opieki społecznej, niepełnosprawnych i osób objętych przepisami o szczególnych uprawnieniach kombatantów, » wyborów i referendum,
- obowiązku obrony Ojczyzny,
- zatrudnienia, świadczeń socjalnych i wynagrodzeń za pracę,
- nauki, szkolnictwa i oświaty pozaszkolnej oraz zdrowia,
- podlegających przepisom o gospodarce nieruchomościami lub przepisom o autostradach płatnych czy o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg krajowych,
- podlegających przepisom o szczególnych zasadach odbudowy, remontów, przebudowy i rozbiórek obiektów budowlanych zniszczonych lub uszkodzonych w wyniku działania żywiołu,
- umowy pożyczki: a. w zakresie, w jakim są opodatkowane podatkiem od towarów i usług (VAT), b. jeżeli przynajmniej jedna ze stron jest zwolniona od VAT z tytułu dokonania tej czynności, c. niepodlegające VAT na podstawie art. 8c ust. 1 ustawy o VAT (dot. grupy VAT).
Obowiązek podatkowy w PCC z tytułu umowy pożyczki powstaje z chwilą: - dokonania czynności cywilnoprawnej – zawarcia umowy,
- każdorazowej wypłaty środków pieniężnych, jeżeli umowa pożyczki określa, że wypłata środków pieniężnych nastąpi niejednokrotnie i ich suma nie jest znana w chwili zawarcia umowy,
- uprawomocnienia się orzeczenia sądu, doręczenia wyroku sądu polubownego lub zawarcia ugody,
- powołania się przez podatnika na fakt zawarcia umowy pożyczki – jeśli podatnik nie złożył deklaracji w sprawie PCC w terminie 5 lat od końca roku, w którym upłynął udokumentowania otrzymania pieniędzy przez biorącego pożyczkę dowodem przekazania na jego rachunek płatniczy lub na jego inny rachunek w banku lub w SKOK, bądź przekazem pocztowym,
- udokumentowania otrzymania przez biorącego pożyczkę pieniędzy na rachunek bankowy albo jego rachunek w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej lub przekazem pocztowym.
- udzielane przez osoby zaliczone do I grupy podatkowej (małżonek, zstępny, wstępny, pasierb, zięć, synowa, rodzeństwo, ojczym, macocha, teściowie) do wysokości kwoty niepodlegającej opodatkowaniu, tj. 36 120 zł, na zasadach określonych w ustawie o podatku od spadków i darowizn,
- na podstawie umowy zawartej między innymi podmiotami niż osoby z I grupy podatkowej, jeśli kwota lub wartość pożyczki nie przekracza 1000 zł,
- udzielane z kas lub funduszów zakładowych, funduszów związków zawodowych, kas zapomogowo-pożyczkowych, SKOK, koleżeńskich kas oszczędnościowo-pożyczkowych działających w wojsku i z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych,
- udzielane z utworzonych w drodze ustawy innych funduszów celowych,
- udzielane przez wspólnika (akcjonariusza) spółce kapitałowej.
Podatnik ma obowiązek złożenia deklaracji oraz obliczenia i uiszczenia podatku na rachunek bankowy właściwego urzędu skarbowego w terminie 14 dni od dnia powstania obowiązku podatkowego, chyba że podatek pobierany jest przez płatnika. Podatnicy mogą złożyć za dany miesiąc zbiorczą deklarację w sprawie podatku od czynności cywilnoprawnych, według ustalonego wzoru, oraz obliczyć i wpłacić podatek w terminie do 7. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym powstał obowiązek podatkowy, o ile dokonali w danym miesiącu co najmniej 3 czynności cywilnoprawnych obejmujących umowę pożyczki lub umowę sprzedaży rzeczy ruchomych lub praw majątkowych, a ostatnia z tych czynności zostanie dokonana przed upływem 14 dni od dnia dokonania pierwszej z nich. W sprawach PCC od umów pożyczek, których przedmiot znajduje się w Polsce, właściwy jest naczelnik urzędu skarbowego właściwy ze względu na miejsce zamieszkania lub siedzibę podatnika. Jeśli umowa pożyczki zawierana jest w formie aktu notarialnego, notariusz jest płatnikiem PCC z tytułu dokonanej czynności i obowiązany jest uzależnić dokonanie czynności od uprzedniego zapłacenia podatku.
