1 października br. ma wejść w życie system kaucyjny. W sklepach zaczną pojawiać się opakowania z logiem kaucji.
JAKIE OPAKOWANIA OBEJMIE SYSTEM KAUCYJNY?
Systemem kaucyjnym zostaną objęte 3 typy opakowań:
» butelki plastikowe, tzw. PET, do 3 l,
» puszki metalowe do 1 l,
» butelki szklane (wyłącznie wielokrotnego użytku) do 1,5 l.
Kaucja będzie wynosić 50 groszy na butelki plastikowe i puszki metalowe oraz 1 zł na butelki szklane wielokrotnego użytku. Na opakowaniu podlegającemu kaucji będzie wyraźny logotyp z informacją, ile wynosi kaucja za dane opakowanie – 50 gr czy 1 zł.
Nowelizacja z 2024 r. ustawy kaucyjnej (tj. ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi) uwzględnia postulaty branży dotyczące m.in. podążania kaucji za opakowaniem w całym łańcuchu sprzedaży, wyłączenie opakowań po produktach mlecznych czy wprowadzenia zharmonizowanego systemu oznakowania.
Wszystkie jednostki handlowe, niezależnie od ich powierzchni, jeśli oferują napoje w opakowaniach objętych systemem, będą pobierały kaucję (bez względu na profil działalności danego sklepu).
Przy zakupie napoju w opakowaniu z logotypem od klienta pobierana będzie kaucja. Kaucja zostanie doliczona do ceny napojów dopiero przy kasie.
JAK ROZPOZNAĆ OPAKOWANIE OBJĘTE KAUCJĄ?
Na etykiecie opakowania w systemie kaucyjnym znajdować się będzie logo systemu i informacja o wysokości kaucji. To oznacza, że to opakowanie można zwrócić i odzyskać pieniądze.
Logotyp systemu kaucyjnego jest określony w ustawie. Powinien być wyraźny, widoczny, czytelny i trwały, kontrastować z tłem i znajdować się na etykiecie.
GDZIE BĘDZIE MOŻNA ODDAĆ OPAKOWANIA ZWROTNE?
Jak wspomniano, opakowania objęte systemem będą odpowiednio oznakowane – logotypem systemu kaucyjnego. Nie będzie możliwości odebrania kaucji za opakowania bez logotypu (np. produkty, które zostały wprowadzone przed przystąpieniem przedsiębiorców do systemu kaucyjnego). Produkty, które zostały wprowadzone do obrotu w okresie 3 miesięcy od dnia przystąpienia do systemu kaucyjnego, nie
później jednak niż do dnia 31 grudnia 2025 r., które nie posiadają logo systemu kaucyjnego, mogą być wykorzystywane do momentu ich zużycia, zwrotu lub wyczerpania zapasów. Kaucję będzie można odebrać przy zwrocie opakowania.
Od 1 października br. sklepy powyżej 200 m², tzn. duże i średnie, będą zobowiązane do przyjmowania opakowań z logiem systemu kaucyjnego (ręcznie lub w automacie). Do systemu będą także mogły dobrowolnie dołączyć mniejsze sklepy (poniżej 200 m2) i organizować punkty zbiórki. Do
systemu mogą przystępować także inni zbierający. Operatorzy systemu będą mieli obowiązek zagwarantowania przynajmniej jednego stacjonarnego punktu odbierania opakowań i odpadów opakowaniowych objętych systemem kaucyjnym w każdej gminie. Możliwe będzie tworzenie punktów zbierania pustych opakowań poza jednostkami handlowymi. Opakowanie można będzie zwracać w dowolnym punkcie zbiórki. Nie trzeba będzie się martwić o to, w którym sklepie konsument kupił napój, bo można będzie oddać go w każdym, który przystąpił do systemu.
Do zwrotu kaucji nie będzie potrzebny paragon ani inny dowód zakupu. Wystarczy niezgniecione opakowanie z etykietą, z kodem kreskowym i logiem systemu kaucyjnego. Opakowań nie należy zgniatać przed oddaniem do punktu zbiórki. Opakowanie powinno być puste – przed zwrotem należy je opróżnić. Nie trzeba myć opakowania. Opakowania będzie można oddawać w specjalnych automatach zlokalizowanych w sklepach lub bezpośrednio u sprzedawcy. Nieodebrana przez konsumentów kaucja trafi do operatora systemu i będzie przeznaczona na finansowanie systemu.
OPERATORZY SYSTEMU KAUCYJNEGO
Zezwolenie na prowadzenie systemu kaucyjnego wydaje się na wniosek podmiotu reprezentującego. Dotąd zakończone zostały postępowania o wydanie zezwolenia na prowadzenie systemu kaucyjnego z wniosków złożonych przez 7 podmiotów.
Każdy operator może samodzielnie zaprojektować zasady działania, w tym sposoby rozliczeń pomiędzy operatorami i jednostkami handlowymi zaangażowanymi w dany system kaucyjny. Operator musi jednak zapewnić finansowanie kosztów zbiórki prowadzonej przez sklep. Umowy zawierane pomiędzy podmiotem reprezentującym a przedsiębiorcami prowadzącymi jednostki handlu detalicznego lub hurtowego powinny zawierać np.: zasady rozliczania kaucji oraz zasady zbierania i przekazywania opakowań i odpadów opakowaniowych powstałych z opakowań.
CZY KAUCJA BĘDZIE OPODATKOWANA VAT?
VAT nie będzie naliczany na etapach dystrybucji produktu i nie będą nim obciążani ani klienci końcowi nabywający produkty, ani punkty handlowe dystrybuujące produkty. Nowelizacja w zakresie VAT przewiduje jednolite podejście do wszystkich rodzajów opakowań objętych systemem kaucyjnym, tj. te same zasady obejmą opakowania wielokrotnego i jednorazowego użytku w ramach systemu kaucyjnego. Podmioty reprezentujące będą obowiązane do poboru i zapłaty VAT wyłącznie za kaucje za opakowania objęte systemem kaucyjnym, które nie zostały zwrócone w tym systemie.
PODSTAWA W DYREKTYWIE SUP
Podstawą do wprowadzenia w Polsce systemu kaucyjnego była unijna dyrektywa 2019/904 w sprawie zmniejszenia wpływu niektórych produktów z tworzyw sztucznych na środowisko (tzw. dyrektywa SUP). Nałożyła ona na państwa członkowskie obowiązek zapewnienia selektywnej zbiórki do celów recyklingu. Przedsiębiorcy wprowadzający do obrotu napoje w opakowaniach będą obowiązani osiągnąć określone poziomy selektywnego zbierania opakowań i odpadów opakowaniowych w ramach systemu (77% od 2025 r. i 90% od 2029 r.). Dodatkowo, dla butelek jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych będą obowiązani do zapewnienia, by opakowania te, włącznie z ich zakrętkami oraz wieczkami, zawierały udział wagowy wynoszący co najmniej: od 2025 r. – 25% tworzyw sztucznych pochodzących z recyklingu oraz od 2030 r. – 30% tworzyw sztucznych pochodzących z recyklingu.
Zgodnie z zasadą rozszerzonej odpowiedzialności producenta, wprowadzający napoje w opakowaniach objętych systemem kaucyjnym będą finansowali system kaucyjny – będą ponosili koszty związane np. ze zbiórką, odbieraniem oraz transportem opakowań i odpadów, jak też z prowadzeniem ewidencji i rozliczaniem kaucji. System będzie dodatkowo finansowany z niezwróconej kaucji i ze sprzedaży materiałów pochodzących z recyklingu.
