Prowadzący działalność mającą wpływ na środowisko (tj. korzystający ze środowiska) corocznie powinni składać sprawozdania i wnosić opłaty.
Ze środowiska korzystają producenci lub inni użytkownicy środowiska (w tym: przedsiębiorcy polscy i zagraniczni, jednostki organizacyjne niebędące przedsiębiorcami – np. fundacje, szkoły, spółdzielnie mieszkaniowe, osoby wykonujące zawód medyczny w ramach praktyki indywidualnej lub specjalistycznej, osoby fizyczne korzystające ze środowiska tylko w zakresie, w jakim korzystanie ze środowiska wymaga pozwolenia, jednostki i instytucje zarządzające infrastrukturą publiczną, taką jak drogi, przestrzeń, zieleń miejska, wody itp.) oraz hodowcy, np. osoby prowadzące działalność wytwórczą w zakresie upraw rolnych, chowu lub hodowli zwierząt, ogrodnictwa, warzywnictwa, leśnictwa i rybactwa śródlądowego.
Za korzystanie ze środowiska pobiera się tzw. opłatę środowiskową – od działalności, która powoduje: wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza (np. z kotłowni, z procesów technologicznych, jak malowanie, lakierowanie, spawanie, wędzenie itp., ze spalania paliw w silnikach spalinowych, z przeładunku benzyn silnikowych, jak stacje paliw, z chowu lub hodowli drobiu), emisję gazów cieplarnianych w ramach przydzielonych uprawnień czy też składowanie odpadów.
Wykaz o zakresie korzystania ze środowiska za dany rok kalendarzowy składa się do 31 marca następnego roku do marszałka województwa właściwego ze względu na miejsce korzystania ze środowiska (w formie papierowej albo elektronicznej). Obowiązkowo należy wypełnić wykaz zawierający zbiorcze zestawienie informacji o zakresie korzystania ze środowiska. Pozostałe wykazy (wykaz zawierający informacje o ilości i rodzajach gazów lub pyłów wprowadzanych do powietrza, wykaz zawierający informacje i dane o wielkości emisji gazów cieplarnianych objętych systemem handlu uprawnieniami do emisji i liczbie uprawnień do emisji oraz o wysokości należnych opłat, wykaz zawierający informacje o składowanych odpadach) składa się w zależności od specyfiki prowadzonej działalności i zgodnie ze sposobem korzystania ze środowiska. Do wypełnienia wykazów i wyliczenia należnej opłaty za korzystanie ze środowiska wykorzystuje się dane z prowadzonych ewidencji (np. gazów lub pyłów wprowadzanych do powietrza, odpadów).
Opłatę za korzystanie ze środowiska podaną w wykazie zawierającym zbiorcze zestawienie informacji o zakresie korzystania ze środowiska należy wpłacić do 31 marca. Jeśli wyliczona roczna opłata dla jednego rodzaju korzystania ze środowiska (np. wprowadzania gazów lub pyłów do powietrza) nie przekracza:
- 800 zł – nie trzeba płacić za korzystanie ze środowiska;
- 100 zł – nie trzeba składać wykazów i informacji.