Przychody z działalności wykonywanej osobiście, o której mowa w art. 13 ustawy o podatku
dochodowym od osób fizycznych (PIT), w zasadzie są opodatkowane według skali podatkowej. W przypadku niektórych z takich przychodów zastosowanie ma jednak opodatkowanie
ryczałtowe.
Według art. 30 ust. 1 pkt 5a ustawy o PIT, od dochodów (przychodów) z tytułu, o którym mowa
w art. 13 pkt 2 i 5-9, pobiera się zryczałtowany podatek dochodowy w wysokości 12% przychodu, jeżeli kwota należności określona w umowie zawartej z osobą niebędącą pracownikiem płatnika nie przekracza
200 zł.
Art. 30 ust. 1 pkt 5a ustawy o PIT ma więc zastosowanie wyłącznie do następujących przychodów:
» przychody z osobiście wykonywanej działalności artystycznej, literackiej, naukowej, trenerskiej, oświatowej i publicystycznej, w tym z tytułu udziału w konkursach z dziedziny nauki, kultury i sztuki oraz dziennikarstwa, przychody z tytułu udziału w badaniach i eksperymentach prowadzonych przez podmioty tworzące system szkolnictwa wyższego i nauki, jak też przychody z uprawiania sportu, stypendia sportowe przyznawane na podstawie odrębnych przepisów oraz przychody sędziów z tytułu prowadzenia zawodów sportowych; » przychody otrzymywane przez osoby wykonujące czynności związane z pełnieniem obowiązków społecznych lub obywatelskich, bez względu na sposób powoływania tych osób, nie wyłączając odszkodowania za utracony zarobek;
» przychody osób, którym organ władzy bądź administracji państwowej albo samorządowej, sąd lub prokurator, na podstawie właściwych przepisów, zlecił wykonanie określonych czynności, a zwłaszcza przychody biegłych w postępowaniu sądowym, dochodzeniowym i administracyjnym oraz płatników (z zastrzeżeniem uznawanych za przychody z działalności gospodarczej wynagrodzeń płatników z tytułu terminowego wpłacania podatków pobranych na rzecz budżetu państwa i wykonywania zadań związanych z ustalaniem prawa do świadczeń i ich wysokości oraz wypłatą świadczeń z ubezpieczenia chorobowego) i inkasentów należności publicznoprawnych, a także przychody z tytułu udziału w komisjach powoływanych przez organy władzy lub administracji państwowej albo samorządowej;
» przychody otrzymywane przez osoby, niezależnie od sposobu ich powoływania, należące do składu zarządów, rad nadzorczych, komisji lub innych organów stanowiących osób prawnych;
» przychody otrzymywane przez członków Rady Mediów Narodowych;
» przychody z tytułu wykonywania usług, na podstawie umowy zlecenia lub umowy o dzieło, uzyskiwane wyłącznie od:
- osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą,
osoby prawnej i jej jednostki organizacyjnej oraz jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, - właściciela (posiadacza) nieruchomości, w której lokale są
wynajmowane, lub działającego w jego imieniu zarządcy
albo administratora – jeżeli podatnik wykonuje te usługi
wyłącznie dla potrzeb związanych z tą nieruchomością, - przedsiębiorstwa w spadku
– z wyjątkiem przychodów uzyskanych na podstawie umów zawieranych w ramach prowadzonej przez podatnika pozarolniczej działalności gospodarczej;
» przychody uzyskane na podstawie umów o zarządzanie przedsiębiorstwem, kontraktów menedżerskich lub umów o podobnym charakterze, w tym przychody z tego rodzaju umów zawieranych w ramach prowadzonej przez podatnika pozarolniczej działalności gospodarczej.
Nie należy zatem pobierać ww. podatku zryczałtowanego np. w przypadku umowy o dzieło obejmującej przeniesienie autorskich praw majątkowych do utworu (lub udzielenie licencji), gdyż będzie to przychód ze źródła określonego w art. 18 ustawy o PIT.
Także jeżeli umowa została zawarta z osobą, która jest pracownikiem płatnika, to płatnik ma obowiązek pobrania zaliczki na PIT, zamiast ww. podatku zryczałtowanego.
Kwota należności musi wynikać wprost z umowy, a nie z innego stosunku prawnego, nie np. z tabel wynagrodzeń, które przysługują sędziom w zawodach sportowych. Art. 30 ust. 1 pkt 5a ustawy o PIT nie ma zastosowania, gdy w umowie wskazano tylko zasady ustalania wynagrodzenia (np. w stawce godzinowej, akordowej czy prowizyjnej).
Istotna jest kwota określona w umowie (np. po 80 zł za 2 godziny pracy), a nie faktycznie wypłacona. Np. gdy umowa zostanie zawarta na pół roku z miesięcznym wynagrodzeniem określonym na kwotę 120 zł, to znaczy, że wynagrodzenie w umowie ustalono na kwotę 720 zł; wówczas płatnik ma obowiązek pobierania zaliczek na PIT – nawet gdyby ta umowa została rozwiązana po pierwszym miesiącu.
Omawiany zryczałtowany podatek pobiera się bez pomniejszania przychodu o koszty uzyskania i o składki na ubezpieczenia społeczne.
Dochodów (przychodów) opodatkowanych ryczałtowo nie łączy się z dochodami opodatkowanymi według skali. Przepisy nie zabraniają jednak odliczania od dochodów opodatkowanych według skali składek na ubezpieczenie społeczne, które zostały zapłacone z racji wypłaty opodatkowanej ryczałtem.
Zakaz odliczania dotyczy tylko tych składek, które zostały naliczone od przychodów zwolnionych od podatku. Choć informacja PIT-11 nie obejmuje przychodów ani składek ZUS z umów ryczałtowych, to podatnik, który uzyskał też dochody opodatkowane według skali, może odliczyć od dochodu składki na ubezpieczenia społeczne zapłacone od umowy ryczałtowej.
Do przychodów (dochodów) opodatkowanych zryczałtowanym podatkiem nie stosuje się zwolnień od podatku określonych w art. 21 ust. 1 pkt 148 i 152-154 ustawy o PIT, tj. w ramach PIT-0, czyli tzw. ulgi dla młodych (do 26 r.ż.), ulgi na powrót (z zagranicy), ulgi dla rodzin 4+ (z co najmniej 4 dzieci) oraz ulgi dla pracujących seniorów (którzy zrezygnowali z emerytury czy renty rodzinnej itp.).
Zastosowanie stawki podatku wynikającej z umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania, której stroną jest Polska, lub niepobranie (niezapłacenie) podatku zgodnie z taką umową jest możliwe pod warunkiem udokumentowania przez podatnika jego miejsca zamieszkania dla celów podatkowych certyfikatem rezydencji.
